Những thay đổi về nhận thức và hành vi ở bệnh nhân ALS

ALS được biết đến là một căn bệnh ảnh hưởng đến sự vận động của cơ bắp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nó cũng có thể gây ra những thay đổi trong nhận thức và hành vi của một người. Khoảng 50% người bệnh ALS sẽ trải qua một số thay đổi về nhận thức hoặc hành vi, từ các triệu chứng nhỏ cho đến sa sút trí tuệ toàn diện.

Các triệu chứng

Những thay đổi trong nhận thức và hành vi này trông như thế nào?

Tương tự sự thay đổi rất khác nhau về vận động thể chất trong ALS ở mỗi bệnh nhân, những thay đổi về nhận thức và hành vi có thể diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau. Các triệu chứng tiềm ẩn bao gồm:

• Hành vi giống trẻ con, không phù hợp hoặc không đặc trưng
• Không còn quan tâm đến chế độ ăn cân bằng, phù hợp
• Mất tác phong và ăn uống kì quặc
• Không quan tâm vệ sinh thân thể, chẳng hạn như tắm rửa, chải chuốt hoặc mặc quần áo sạch sẽ.
• Mất khả năng phán đoán hoặc đưa ra những quyết định khác biệt với quan điểm mà người đó đã bày tỏ trong quá khứ.
• Thiếu quan tâm đến người khác, hoặc chính họ.
• Giảm khả năng tập trung.
• Sự hung hăng gia tăng
• Trở nên kém tin cậy hơn với câu trả lời có/không hoặc nói “không” khi nghĩa là “có”
• Viết hoặc nói các từ sai thứ tự hoặc không tuân theo ngữ pháp
• Nghĩ đến từ mà anh ấy/cô ấy muốn sử dụng nhưng không thể hiểu được từ đó trong cuộc trò chuyện
• Mất khả năng đánh vần hoặc không thể hiểu nghĩa của từ
• Nói những câu ít ý nghĩa
• Không thể làm theo hướng dẫn để hoàn thành các bài tập vật lý trị liệu/ trị liệu ngôn ngữ, các bài tập khác
• Khó nhớ những gì anh ấy/cô ấy định làm

Khoảng một nửa số người mắc ALS sẽ không bao giờ gặp phải bất kỳ triệu chứng nào trong số này. Một số người có thể chỉ gặp một hoặc hai triệu chứng, trong khi những người khác có thể có hầu hết hoặc thậm chí tất cả các triệu chứng được liệt kê ở trên.

Những thay đổi trong nhận thức và hành vi có thể do ALS gây ra, nhưng chúng cũng có thể là kết quả của các yếu tố khác có thể hoặc không liên quan đến bệnh. Ví dụ, tình trạng thiếu oxy gây khó thở do ALS gây ra có thể làm suy giảm khả năng nhận thức. Các triệu chứng đôi khi cũng có thể liên quan đến tác dụng phụ của thuốc, trầm cảm, thiếu ngủ hoặc một bệnh thần kinh có sẵn.

Các yếu tố rủi ro

Một số yếu tố khiến người mắc ALS có nhiều khả năng bị thay đổi suy nghĩ hoặc hành vi hơn. Các yếu tố rủi ro bao gồm:

• Lớn tuổi.
• ALS khởi phát rõ ràng từ đầu, nghĩa là xuất hiện các triệu chứng đầu tiên ở cơ mặt và hầu họng.
• Tiền sử gia đình bị sa sút trí tuệ.
• Tổn thương thần kinh trong quá khứ.
• Bất thường về gen trong một số gia đình.
• Tuy nhiên, một số người sống có những thay đổi trong suy nghĩ hoặc hành vi mà không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào trong số này.

Chẩn đoán

Sống với những thay đổi trong nhận thức hoặc hành vi

Giống như các tác động về thể chất của ALS, nhận thức và hành vi có thể xấu đi theo thời gian. Do đó, điều quan trọng là phải nhận thức được vấn đề và chẩn đoán nó càng sớm càng tốt.

Vì nó có thể ảnh hưởng đến quá trình suy nghĩ và khả năng ra quyết định, những người sống chung với ALS nên cân nhắc thiết lập các chỉ thị trước hoặc kế hoạch cuối đời càng sớm càng tốt, trong khi họ vẫn minh mẫn và cân nhắc cẩn thận.

Đối với các thành viên gia đình và người chăm sóc, điều quan trọng là phải hiểu và xem xét các kỳ vọng của người bệnh. Nếu kỳ vọng của người bệnh vượt quá khả năng so với thực tế, điều đó có thể gây khó khăn cho cả người bệnh và người chăm sóc.

Khi chăm sóc người thân bị suy giảm nhận thức và hành vi, các thành viên trong gia đình cũng cần đảm bảo thời gian riêng cho bản thân. Các nhóm hỗ trợ hoặc bác sĩ tâm lý có thể giúp cung cấp cho bạn năng lượng về mặt cảm xúc cần thiết để chăm sóc tốt hơn các nhu cầu của người bị ALS.

Nên đơn giản hóa giao tiếp với người bệnh ALS. Nói chậm, chia nhỏ các câu thành các cụm từ ngắn và đặt các câu hỏi “có” hoặc “không”. Ngoài ra, có thể đi cùng họ đến các cuộc hẹn, hỗ trợ chuyển tiếp và ghi nhận thông tin cho người bệnh.

Nhiễu loạn cảm xúc

Bên cạnh những thay đổi về nhận thức và hành vi, một số người mắc ALS còn trải qua những thay đổi trong cách họ cân bằng và thể hiện cảm xúc. Họ có thể cười hoặc khóc vào những thời điểm không thích hợp. Họ có thể biểu hiện cảm xúc mãnh liệt hơn bình thường, hoặc khó kiểm soát chúng. Những triệu chứng này được gọi là “cảm xúc không ổn định” hoặc “nhiễu loạn cảm xúc”

Sự hoang mang về cảm xúc dường như không liên quan đến suy giảm nhận thức hoặc hành vi. Một số bệnh nhân trải qua cảm xúc dễ rung động mà không có bất kỳ thay đổi nào khác đối với suy nghĩ hoặc hành vi của họ, và ngược lại. Một số bệnh nhân gặp cả hai triệu chứng, trong khi những người khác lại không. Tóm lại hành trình trong cuộc chiến với ALS rất khác biệt giữa các bệnh nhân.

• Số người mắc bệnh xơ cứng cột bên teo cơ (ALS) có thể tăng 25% vào năm 2040
• Sức Mạnh Phái Đẹp: Những Gương Mặt Tiên Phong Trong Cuộc Chiến ALS
• Vitamin B12 – Rozebalamin được phê duyệt cho điều trị ALS tại Nhật Bản
• Thách thức trong tuyển chọn bệnh nhân và vai trò của các tổ chức vận động
• Thông tin về các chương trình mở rộng truy cập

Theo ALS Association