Những thay đổi về khả năng tư duy và hành vi ở bệnh nhân ALS

ALS được biết đến là một căn bệnh ảnh hưởng đến sự vận động của cơ bắp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nó cũng có thể gây ra những thay đổi trong suy nghĩ và hành vi của một người. Khoảng 50% những người mắc ALS cuối cùng sẽ trải qua một số thay đổi về khả năng nhận thức hoặc hành vi, từ các triệu chứng nhỏ cho đến sa sút trí tuệ toàn diện.

Mục lục

Các triệu chứng

Những thay đổi trong tư duy và hành vi này trông như thế nào?

Tương tự sự thay đổi rất khác nhau về vận động thể chất trong ALS ở mỗi bệnh nhân, những thay đổi về tư duy và hành vi có thể diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau. Các triệu chứng tiềm ẩn bao gồm:

Hành vi trở nên xấu hổ, giống trẻ con, không phù hợp hoặc không đặc trưng
Người bắt đầu có xu hướng ăn những loại nhất định, không quan tâm đến chế độ ăn cân bằng hơn
Một người mất tác phong và ăn uống kì quặc
Thiếu chú ý đến vệ sinh cơ bản, chẳng hạn như tắm rửa, chải chuốt hoặc mặc quần áo sạch sẽ.
Mất khả năng phán đoán đối với việc đưa ra quyết định hoặc đưa ra quyết định phản ánh sự khác biệt mạnh mẽ với quan điểm mà người đó đã bày tỏ trong quá khứ.
Thiếu quan tâm đến người khác, hoặc cho chính họ.
Không có khả năng tập trung hoặc không có khả năng chuyển trọng tâm từ hoạt động này sang hoạt động khác.
Cố định một ý tưởng hoặc hoạt động duy nhất
Sự hung hăng gia tăng
Trở nên kém tin cậy hơn với câu trả lời có/không hoặc nói “không” khi nghĩa là “có”
Viết hoặc nói các từ sai thứ tự hoặc không tuân theo ngữ pháp
Nghĩ đến từ mà anh ấy/cô ấy muốn sử dụng nhưng không thể hiểu được từ đó trong cuộc trò chuyện
Mất khả năng đánh vần hoặc không thể hiểu nghĩa của từ
Nói những câu ít ý nghĩa
Không thể làm theo hướng dẫn để hoàn thành các bài tập vật lý trị liệu/hoạt dộng trị liệu/ trị liệu ngôn ngữ, các bài tập thư giãn
Khó nhớ những gì anh ấy/cô ấy định làm

Khoảng một nửa số người mắc ALS sẽ không bao giờ gặp phải bất kỳ triệu chứng nào trong số này. Một số người có thể chỉ gặp một hoặc hai triệu chứng, trong khi những người khác có thể có hầu hết hoặc thậm chí tất cả các triệu chứng được liệt kê ở trên.

Những thay đổi trong suy nghĩ và hành vi có thể do ALS gây ra, nhưng chúng cũng có thể là kết quả của các yếu tố khác có thể hoặc không liên quan đến bệnh. Ví dụ, tình trạng thiếu oxy gây khó thở do ALS gây ra có thể làm suy giảm khả năng tư duy. Các triệu chứng đôi khi cũng có thể liên quan đến tác dụng phụ của thuốc, lo lắng về các vấn đề trầm cảm, thiếu ngủ hoặc một bệnh thần kinh có sẵn.

Các yếu tố rủi ro

Một số yếu tố khiến người mắc ALS có nhiều khả năng bị thay đổi suy nghĩ hoặc hành vi hơn. Các yếu tố rủi ro bao gồm:

Tuổi lớn hơn.
ALS khởi phát hàng loạt, có nghĩa là những trường hợp ALS xuất hiện các triệu chứng đầu tiên ở cơ mặt và cổ họng.
Tiền sử gia đình bị sa sút trí tuệ.
Tổn thương thần kinh trong quá khứ.
Bất thường về gen C9ORF72 trong một số gia đình.
Tuy nhiên, một số người sống chung với ALS phát triển những thay đổi trong suy nghĩ hoặc hành vi mà không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào trong số này.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán các triệu chứng suy giảm nhận thức và hành vi, đồng thời xác định xem chúng có liên quan đến ALS hay do nguyên nhân nào khác, bạn sẽ cần đến gặp bác sĩ tâm thần kinh. Bác sĩ tâm lý thần kinh sẽ thực hiện đánh giá nhận thức, bao gồm cả bài kiểm tra bằng lời nói và viết. Kết quả của các bài kiểm tra sẽ được so sánh với kết quả được coi là bình thường đối với những người có cùng độ tuổi và trình độ học vấn hoặc với tiền sử của chính bệnh nhân, để chẩn đoán xem bệnh nhân có bị suy giảm hay không và xác định loại suy giảm đó có thể là gì.

Sống với những thay đổi trong suy nghĩ hoặc hành vi

Giống như các tác động về thể chất của ALS, các triệu chứng nhận thức và hành vi xấu đi theo thời gian. Do đó, điều quan trọng là phải nhận thức được vấn đề và chẩn đoán nó càng sớm càng tốt.

Vì nó có thể ảnh hưởng đến quá trình suy nghĩ và khả năng ra quyết định, những người sống chung với ALS nên cân nhắc thiết lập các chỉ thị trước hoặc kế hoạch cuối đời càng sớm càng tốt, trong khi họ vẫn có thể suy nghĩ thấu đáo và cẩn thận.

Đối với các thành viên gia đình và người chăm sóc, điều quan trọng là phải hiểu và cân nhắc các kỳ vọng của người bệnh. Nếu kỳ vọng của người bệnh về những gì mà ai đó có thể làm vượt quá khả năng của họ, điều đó có thể gây khó chịu cho cả người bị ALS và người chăm sóc.

Khi đối phó với một người thân bị suy giảm nhận thức hoặc hành vi, các thành viên trong gia đình và người chăm sóc cũng cần dành thời gian để chăm sóc cho họ. Các nhóm hỗ trợ hoặc tư vấn có thể giúp cung cấp cho bạn năng lượng về mặt cảm xúc cần thiết để chăm sóc tốt hơn các nhu cầu của người bị ALS.

Nó có thể hữu ích để đơn giản hóa giao tiếp với người sống chung với ALS. Nói chậm, chia nhỏ các câu thành các cụm từ ngắn và đặt các câu hỏi có thể được trả lời bằng “có” hoặc “không” đơn giản. Ngoài ra, hãy đi cùng họ đến tất cả các cuộc hẹn để bạn có thể đảm bảo rằng tất cả thông tin được chuyển tiếp và ghi nhận một cách chính xác.

Nhiễu loạn cảm xúc

Bên cạnh những thay đổi về nhận thức và hành vi, một số người mắc ALS còn trải qua những thay đổi trong cách họ xử lý và thể hiện cảm xúc. Họ có thể cười hoặc khóc vào những thời điểm không thích hợp, ngay cả khi họ không nhất thiết phải cảm thấy vui hay buồn. Họ cũng có thể biểu hiện mãnh liệt hơn bình thường, hoặc khó kiểm soát chúng. Những triệu chứng này được gọi là “cảm xúc không ổn định” hoặc “nhiễu loạn cảm xúc”

Sự hoang mang về cảm xúc dường như không liên quan đến suy giảm nhận thức hoặc hành vi. Một số bệnh nhân trải qua cảm xúc dễ rung động mà không có bất kỳ thay đổi nào khác đối với suy nghĩ hoặc hành vi của họ, và một số bị suy giảm nhận thức mà không có biến đổi cảm xúc. Một số bệnh nhân gặp cả hai triệu chứng, trong khi những người khác lại không. Tóm lại hành trình trong cuộc chiến với ALS rất khác biệt giữa các bệnh nhân.

Theo ALS Association